Η αρχαία Ηλεία

Η Ηλεία στην αρχαιότητα

Η αρχαία περιοχή της Ηλείας διαιρούνταν σε τρεις περιοχές:

• * Κοίλη Ήλις
• * Πισάτις
• * Η Τριφυλία

(*Με σειρά από την βόρεια Ηλεία προς την νοτιά!)

---

Παλαιοτέρα οι τρεις αυτές περιοχές ήταν ξεχωριστές αργότερα όμως  οι κάτοικοι της Κοίλη Ηλιδος υπέταξαν τις δυο άλλες περιοχές καθιστώντας τους κατοίκους αυτών υπηκόους ή όπως ονομάζονταν περιοικίδες (υποτελείς)
Και οι δυο αυτές περιοχές περίοικις χώρα !
Η περιοχή του Γουμέρου ανήκει στην ευρύτερη περιοχή της Αμφιδολία ( ή Αμφιδολίς).

Στην περιοχή της Αμφιδολίς ανήκε και η πόλη Αλήσιον ή Αλησιαίον (ΣΤΡΑΒΩΝ 341 κ΄342 και ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ Β, 617κ΄754) μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Πισάτιδος, που πιθανότατα να ήταν η πρωτεύουσα της Αμφιδολίδος επί υψηλού μέρους ( Αλήσαιο Κολωνή παρ’ Ομηρω) ενώ αποτελούσε κομβικό σημείο της αρχαίας οδού Ολυμπίας- Ηλιδος (ΑΡΧΑΙΟ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ).πλησίων αυτής διήρχετο και ο δυτικός βραχίων του ενιπέως ποταμού ο οποίος καλείτο και Αλήσιος ποταμός .συμπληρωματικά ο Θεόφραστος (περί λίθων 16) αναφέρει ότι  εξήγοντο γαιάνθρακες κατά την οδό Πηνειίων και Ωλένης.

Όλα τα στοιχειά σε συνδυασμό με τα ευρήματα στην ευρύτερη περιοχή αποκαλύπτουν το Αλήσιον πρόγονη πόλη του Γουμέρου.

Ηρακλής, Φόλος, Κένταυροι

Μέσα στους άθλους του Ηρακλέους, ένας άθλος ήταν και η εξόντωση του Ερυμάνθειου κάπρου. Ενός αγριογούρουνου μεγάλων διαστάσεων που λυμαινόταν την περιοχή της Ψωφίδος – Τριπόταμα.

Λέγεται πως ήρθε ο ημίθεος Ηρακλής στην περιοχή μας. Συγκεκριμένα δεν γνωρίζουμε. Πάντως αναφέρονται σπήλαια της περιοχής Φολόης (…και στο μέσον).

Αν θέλαμε να ποΰμε για το σπήλαιο του Γουμερόκαστρου δεν θα ήταν και καθόλου απίθανο. Η κάτω σπηλιά, ευρύχωρη είναι, τείχη υπάρχουν. Ο Γεώργιος Παπανδρέου λέγει πως δεν είναι Μυκηναϊκά, αλλά ελληνιστικής επο-
χής. Ερευνητέα η άποψη του και σεβαστή.

Ο Ερύμανθος είναι απέναντι, δρόμος Γουμερόκαστρου και Φολόης υπήρχε,για την έλευση του βασιλιά Φόλου. Ο οποίος ήταν αρχηγός των Κενταύρων -Ζώα τετράποδα σαν άλογα μέχρι το στήθος και πάνω απ’το στήθος είχαν ανθρώπινη μορφή, με δυνατά μπράτσα-. Οι παλιοί λέγαν πως όχι μόνο δρόμο είχαν βρει μεταξύ Γουμερόκαστρου και Φολόης, αλλά και υδρευτικό αγωγό με κεραμίδια, αντί σωλήνες που υδρεύεται σήμερα το Γούμερο απ’το Κλεινδιά.

Υποδέχτηκε ο Φόλος τον Ηρακλή και έσφαξε ένα βόδι για το δείπνο. Κρασί δεν είχαν παρά μόνο ένα πίθο¹, δώρο του Διόνυσου α έναν Κένταυρο. Αυτό το πιθάρι το είχαν σαν θείο δώρο του θεού Διόνυσου. Ανοίγοντας τον πΐθον η
ευωδία χτύπησε στα ρουθούνια τους Κενταύρους. Μπήκαν μέσα στη σπηλιά. Είδαν να τρώγουν το βόδι ωμό Φόλος και Ηρακλής (άλλη άποψη: ο Ηρακλής έτρωγε ψητό κρέας και όχι ωμό ως ημίθεος). Άλλη άποψη είναι πως το βόδι το
έκαναν ψητό προς τιμή του μεγάλου συνδαιτυμόνα. Η μυρωδιά του ψητού κρέατος, ίσως να ενόχλησε τους Κενταύρους, οι οποίοι έτρωγαν ωμό το κρέας, όπως και ο Φόλος, γιος του Σειληνού και της Νύμφης Μελίας. Γι’αυτό στο Γούμερο έχουμε περιοχή Μελιό – στο Μελιό πιο κάτω…

“Λέγεται” πως ήταν γίγαντας ο Φόλος όπως ο Ηρακλής. Όταν συναντήθηκαν ο ήλιος έδυσε σαν να φοβήθηκε μέσα στα πανύψηλα δένδρα της Κάπελης².
Απ’το γεγονός αυτό συμπεραίνουμε πως ο δείπνος έγινε σε κάποιο σπήλαιο της δρυοφορούσας Κάπελης και όχι στο Γουμερόκαστρο. Το οποίο δεν είχε ποτέ βελανιδιές παρά μονάχα πεύκα, τα οποία μέχρι πρόσφατα υπήρχαν και έπαιρνε το ρετσίνι ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος – Γιωργουλάκος – Άλλη άποψη, υπήρχαν βελανιδιές, μέχρι του Γεροπέτρου – Ακροποταμιά λέγεται σήμερα το χωριό. (182 κάτοικοι).

Αλλά ας συνεχίσουμε την ιστορία μας με τον Ηρακλή και τον Φόλο, όταν έτρωγαν. Δυο Κένταυροι ορμούν με ρόπαλα τα οποία είχαν όζους – ρόζους και τα όνοματά τους είναι Άγριος “όνομα και πράγμα” και Άγχιος. Θέλουν να χτυπήσουν τον Ηρακλή. Τότε σηκοίνεται όρθιος ο γίγαντας και αρπάζει τους δαυλούς που φώτιζε το σπήλαιο να κάψει τους δυο Κενταύρους. Ορμούν και άλλοι Κένταυροι αρπάζοντες κρέας να φάνε, αλλά ο Ηρακλής με την κεφαλή του βοδιού τους αποτρέπει. Βγαίνουν έξω της σπηλιάς και γίνεται μάχη. Η θεά Νεφέλη τότε βλέπει τα παιδιά της – Κενταύρους να κινδυνεύουν απ’τον Ηρακλή.
Βρέχει ασταμάτητα ώστε να γλιστράει ο Ηρακλής και οι Κένταυροι τετράποδες όπως ήταν στηρίζονταν στο μαλακό έδαφος, πολεμούσαν τον Ηρακλή.
10 Κενταύρους σκότωσε ο Ηρακλής, τα ονόματα τους είναι:

Αργείος

Δάφνις

Αμφίων

Ιπποτΐων

Ορειος

Ισοπλής

Μελαγχαίτης

Θηρέας

Δοΰπων

Φρΰξος

Τους άλλους τους καταδίωξε μέχρι το ακρωτήριο Μαλέα στο Νομό Λακωνίας.

Γύρισε στην περιοχή της Φολόης και βρήκε τον Φόλο τραυματισμένο στο πόδι από κάποιο κοντάρι ή βέλος. Το βέλος ήταν δηλητηριασμένο, απ’το δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας με τα 9 κεφάλια (β’ άθλος Ηρακλή). Πέθανε ο
Φόλος και προς τιμήν του η περιοχή πήρε το όνομα του Φολόη (Γιάρμενα)*.

Μετά ο Ηρακλής έφυγε για τον Ερύμανθο. Σκότωσε τον κάπρο. Τον πήγε στον Ευρυσθέα, ώστε όταν τον είδε στον ώμο του Ηρακλή, φοβήθηκε από τα δυο μεγάλα του δόντια – κυνόδοντες. Ετσι έχει η ιστορία του Ηρακλή που δια-
σώζεται από στόμα σε στόμα. Χωρίς να ξέρουμε αν όντως διαδραματίστηκαν αυτά στο Γουμερόκαστρο στη χώρα, στο Αλήσιο. Πάντως αξία έχει ότι γράφτηκε, μνημονεύεται αυτό, όπως και για την μονοβΰζα “Ελένη”. Μυθικό πλάσμα με υπερμεγέθη θηλΰ. Το οποίο χρησιμοποιούσε την πέτρα, φράζοντας το στόμιο της κάτω όμορφης σπηλιάς, προφυλάσσοντας την βασιλοπούλα που εξαφανίστηκε. Έτσι η σπηλιά πήρε την ονομασία της όμορφη σπηλιά. Σήμερα είναι κατάμαυρη απ’τη φωτιά που άναβαν τσοπάνηδες για να ζεσταθούν. Καταστρέφοντας και τα τείχη τα οποία μπορεί να είναι Μυκηναϊκά, βυζαντινά, μεταβυζαντινά ή ενετικά!!!

Μάλλον Ενετικά γιατί έχουμε μαρτυρίες πως υπήρχε πληθυσμός 5-10 χιλ. ψυχών. Το ψάχνω… (βλέπε σελίς 91 φράγκοι)

* Το χωριό Γιάρμενα έχει 358

1Λέγεται πως ο πίθος ήταν χωμένος μέσα ούτι γη για περισσότερο δροσιά.

2Κάπελη ονομάστηκε η Φολόη στα χρόνια των Φράγκων.

** Ο Ιωάννης Αχιλεόπουλος παραθέτει πως

Οι αναφορές του Όμηρου για την Ωλένια πέτρα και τους κατοίκους καθώς και η Πύλος είναι το μεν πρώτο το Σανταμερι και η Πύλος έπεφτε κάπου στο Σιμοπουλον η θέση του Γουμερου τοποθετείται στο αρχαίο αλυσιον με τους υπόγειους ποταμούς και το κάστρο όπου εναπόθεταν τους νεκρούς χωρίς ενταφιασμό ονόματα επιφανών βασιλέων για το ευδαίμων του τέλους του βίου τους

Πηγή: Wikipedia

Φωτογραφία απο το βιβλίο The History and Antiquities of the Doric Race, Vol. 1 of 2/Karl Otfried Müller(Project Gutenberg)